Biyogüvenlik Nedir?
Biyogüvenlik; laboratuvar çalışanlarının ve çevrenin korunması amacıyla belirli standartlarla oluşturulmuş güvenlik standartlarıdır. Biyoteknolojik çalışmaların doğayı ve insan yaşamını etkilememesi ve risklerin ortadan kaldırılması veya risk durumunda oluşabilecek zararların kontrol altında tutulması için alınabilecek önlemleri içerir.
Laboratuvarlarda kullanılacak materyaller, laboratuvar tasarımları, çalışan personelin niteliği ve alacağı eğitim belirli standartlar doğrultusunda belirlenmiştir.
Biyolojik tehdit oluşturabilecek çalışmaların yapıldığı laboratuvarların risk durumunu en aza indirgemek ve biyolojik tehditlere karşı korunma gibi durumlar için Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) laboratuvar güvenlik seviyelerini risk gruplarına göre 4 ana başlıkta toplamıştır.
- Risk Grubu 1: Çalışan sağlığı, toplum sağlığı ve çevre açısından çok düşük risk, hastalık yapma riski olmayan grup.
- Risk Grubu 2: Çalışan sağlığı, toplum sağlığı ve çevre açısından düşük risk, yayılma riski sınırlı olan grup.
- Risk Grubu 3: Çalışan sağlığı için riskli, toplum sağlığı ve çevre açısından düşük riskli grup. Bulaşma riski olmayan fakat çalışan sağlığını etkileyebilecek risk grubu.
- Risk Grubu 4: Çalışan sağlığı, toplum sağlığı ve çevre açısından yüksek riskli grup. Bulaşma ve yayılma riski yüksek olan, genellikle tedavisi ve korunma yolu belli olmayan mikroorganizmaların oluşturduğu risk grubu.
Belirtilen risk gruplarına göre laboratuvarlarda alınacak önlemlerin, alt yapı çalışmalarının ve kullanılacak ekipmanların belirlendiği biyogüvenlik seviyeleri standartları bulunmaktadır.
Biyogüvenlik Seviye Laboratuvarları (BSL) Nasıl Sınıflandırılır? Seviyeleri Nelerdir?
– Biyogüvenlik Seviyesi-1 (BSL-1)
Bu seviye laboratuvarlarda insan sağlığı açısından riskli olmayan veya çok düşük riskli olan maddeler ile çalışma yapmak mümkündür. Risk grubu için özel ekipman veya cihaz kullanılması zorunluluğu yoktur. Fakat bu laboratuvarlarda çalışma yapacak personel kişisel hijyenine dikkat etmelidir. Kişisel hijyen amacıyla kullanılan koruyucu ekipmanlar bulunmalıdır(Eldiven, önlük, gözlük, maske vb.). Laboratuvarlarda kesinlikle yiyecek ve içecek tüketilmemelidir. Çalışma yapıldıktan sonra oluşan atıklar mutlaka bir kimyasal aracılığıyla dekontamine edilmelidir. Çalışma alanları asit, alkali ve ısıya dayanıklı olmalıdır. Çalışma alanları düzenli olarak temizlenmelidir. Laboratuvarlara giriş ve çıkış kontrollü olmalıdır. Yetkili personel dışında giriş yapılmamalıdır. Yetkili personelin laboratuvar çalışmaları ve hijyeni konusunda eğitim almış olmalıdır. Laboratuvarın bulunduğu binadan izole edilmesine gerek yoktur. Bu nedenlerle Biyogüvenlik-1 seviyesi laboratuvarları genellikle eğitim alanında kullanılan laboratuvarlardır.
– Biyogüvenlik Seviyesi-2 (BSL-2)
Bu seviye laboratuvarlarda Biyogüvenlik Seviyesi-1 (BSL-1) için geçerli olan kurallar ve güvenlik önlemleri geçerlidir. Ek olarak ekstra güvenlik önlemleri ve ekipmanları gereklidir. Biyogüvenlik Seviyesi-2 (BSL-2) laboratuvarlarda insan sağlığı açısından orta dereceli ve yayılma riski az olan maddeler ile çalışma yapılır. Çalışma yapıldığı sırada laboratuvar dışarıya kapalı olmalıdır. Laboratuvar tasarımı diğer birimlerden farklı olarak yapılmalıdır. Laboratuvar girişinde biyolojik tehdit işareti bulundurma zorunluluğu vardır. Yetkili personelin orta riskli grupla çalışabilmesi için gerekli eğitimi almış olması gereklidir. Yetkili personelin laboratuvar kıyafeti ile dışarıda giydiği kıyafet ayrı olmalıdır ve aynı dolap içerisinde muhafaza edilmemelidir. Kullanılan kıyafetler ve ekipmanlar dekontaminasyon için otoklavlanmalıdır. Çalışma yapılan alan kontaminasyon riski oluşturmayan alan olmalıdır ve kimyasallar ile düzenli olarak dezenfekte edilmelidir. Laboratuvarda HEPA filtresi bulunan Class 1-2 biyogüvenlik kabini bulunmalıdır. Keskin ve delici aletler kullanılacak ise yetkili personel tarafından gerekli güvenlik önlemleri alınmalıdır.
– Biyogüvenlik Seviyesi-3 (BSL-3)
Bu seviye laboratuvarlarda Biyogüvenlik Seviyesi-2 (BSL-2) koşulları geçerlidir. Ek olarak ilave alt yapı, geliştirilmiş teknik ve önlemler bulunmalıdır. BSL-3 laboratuvarlarında hava yolu ile bulaşan ve ölümcül risk taşıyan mikroorganizmalar için çalışma yapılan laboratuvarlardır. Laboratuvar mümkün ise ayrı bir binada veya insan trafiğinin olmadığı, az olduğu yerlerde olmalıdır. Laboratuvar girişleri çift kapılı olmalıdır. Bunun amacı bulaşma riski taşıyan mikroorganizmaların dışarıya tehdit oluşturmasını engellemektir. Laboratuvar hava giriş ve çıkışları HEPA filtreli olmalı ve laboratuvarlar negatif basınçlı olarak havalandırılmalıdır. Laboratuvar girişi kartlı sisteme sahip olmalıdır. Yetkili personel dışında girişe izin verilmemelidir.
Laboratuvar içerisinde deney hayvanları üniteleri varsa hayvanların muhafaza edildiği kafes sistemleri BSL-3 laboratuvarlarına uygun sistemler olmalıdır. Hayvan kafesleri doğrudan havalandırma sistemine bağlanabilir özellikte olmalıdır. Böylece hayvanlar için tam karantina sağlanmalıdır. Hayvan yemleri, sulukları, kafesleri, filtreleri otoklav ile steril edilmelidir. Kullanılan otoklav çift kapı özelliğine ve kirli alanda Bioseal özelliğine sahip olmalıdır. Bir tarafı kirli malzemelerin yüklendiği, diğer kısmı ise temiz-steril edilmiş malzemelerin çıkarıldığı alan olmalıdır.
Biyogüvenlik Seviyesi-3 (BSL-3) laboratuvarlarında mutlaka HEPA filtreli Class II biyogüvenlik kabini bulunmalıdır mümkünse kabinin, UV dekontaminasyon özelliği bulunmalıdır. Çalışmalar bu kabinler içerisinde yapılmalıdır. Kabinler hava akışını kesmeyecek şekilde konumlandırılmalıdır. Çalışılan ekipmanlar mutlaka otoklav ile steril edilmelidir.
– Biyogüvenlik Seviyesi-4 (BSL-4)
Bu seviye laboratuvarlar, en yüksek güvenlik önlemlerinin bulunduğu laboratuvarlardır. İnsan ve diğer canlılar için bulaşma riski yüksek, ölümcül tür mikroorganizmalar ile ilgili çalışmalar yapılır. Biyogüvenlik Seviyesi-3 (BSL-3) için geçerli olan koşullar ve kurallar tamamen geçerlidir. Ek olarak; laboratuvarlar, ayrı bir binada bulunmalı veya tamamen izole edilmiş bir ortamda olmalıdır. Çalışmayı yapacak personel pozitif basınçlı koruyucu kıyafet giymelidir. Personel giriş ve çıkış kaydı tutulmalıdır. Laboratuvardan çıkışta kimyasal ve hava duşu bulunmalıdır. Çalışmayı yapan personel laboratuvardan çıktıktan sonra kıyafetlerini çıkarmalı, duş almalı ve sterlizasyon için kıyafetler otoklavlanmalıdır.
BSL-4 laboratuvarlarında Class III biyogüvenlik kabini bulunmalıdır. Kabinde yapılan çalışmadan sonra çalışılan malzemeler dezenfekte edilmeli veya otoklavlanmalıdır. Laboratuvarda karantina odası bulunmalıdır. Personel mikroorganizmalara karşı aşılanmalıdır.
BSL Laboratuvarlarında Kullanılan Ekipmanlar Nelerdir?
Labor İldam olarak BSL ve ABSL Laboratuvarları için çok çeşitli ürün gruplarımız bulunmaktadır.
– Otoklav
Yamato Scientific, Steelco markalarının Türkiye temsilciliğini yapmaktayız. Kuru hava ve buhar sterilizatörleri ürünlerimiz bulunmaktadır. Otoklavlarımızın dik tip üsten yükleme, tek-çift kapı özelliği, kayar kapı-menteşeli kapı özelliği gibi birçok özelliği bulunmaktadır.
Laboratuvarınıza uygun Otoklavları seçmek için; Otoklavlar linkinden ürünlerimizi inceleyebilir ve sunum talep edebilirsiniz.
– Class II Biyogüvenlik ve Laminar Akışlı Kabinler
Clean Air, Haier, Telstar markalarının Türkiye temsilciliğini yapmaktayız. Motorize cam, vakum musluğu portu, UV dekontaminasyon gibi birçok seçeneği de sunmaktayız.
– Deney Hayvanları Ekipmanları Yıkama Makineleri ve Otoklavlar
Steelco marka ürün grubumuzda çeşitli boyutlarda deney hayvanları ekipmanları yıkama makinelerimiz mevcuttur. Bu makinelerin en önemli özelliği yıkama tamburunun 316L paslanmaz çelikten, dış kısmının da 304 paslanmaz çelikten yapılmış olmalıdır. Yıkama makinelerimizde kurutma seçeneği, çift kapı seçeneği ve RS 232 portu gibi özellikler de bulunmaktadır. Cihazların yıkama sıcaklığı 85 dereceye kadar ulaşmaktadır. Ayrıca tünel tipi yıkama çözümleri de sunmaktayız. Yine Steelco marka ürün grubumuzda çift taraflı kullanım imkanı sunan otoklavlarımız bulunmaktadır. Bunlar BSL-3 ve BSL-4 için kullanıma uygun olup, bir tarafı kirli malzemelerin koyulduğu alan, diğer alan da temiz otoklavlanmış malzemelerin çıkarıldığı alan olarak kullanıma uygundur.
ABSL laboratuvarları için Steelco marka temiz altlık dağıtıcı ve öğütücülü kirli atık istasyonu seçeneklerimiz de mevcuttur. Temiz altlık dağıtıcı deney hayvanlarında kullanılan kafeslerin dolumunu gerçekleştirir. Altlık doldurma sırasında oluşan talaş tozu gibi alerjen maddelerden kullanıcıyı korur. Öğütücülü kirli atık istasyonu ise kirli altlıkların boşaltılması için bir öğütücü ile kafes içindeki atıkları öğütmeye yarayan sistemdir.
– Deney Hayvanları Kafesleri
ABSL-2, ABSL-3 için kullanıma uygun Animal Care Systems marka deney hayvanları kafes sistemlerimiz bulunmaktadır. Bu sistemler, ABSL-2 için HEPA Filtreli – Karbon modüllü (koku ve alerjen önleyici) havalandırma ünitesi bulunan ve ABSL-3 için doğrudan havalandırma ünitesine bağlanabilen negatif basınçla çalışan sistemlerdir. Bu sistemlerin en eşsiz özelliği döner carusel sistemine sahip olmalarıdır. Kullanıcı tek bir yerde durarak bütün kafeslere ulaşabilir. Böylece laboratuvarlar için minimum alan gerekliliği ve maksimum hayvan sayısı prensibi sağlanmış olur.
– Biyodekontaminasyon Çözümleri
Amira S.R.L. marka ürün grubumuzda Bioreset model H2O2 fazlı mikrobiyolojik kontaminasyon giderici ürünlerimiz bulunmaktadır. FG Clean Wipes marka kritik ortamlarda kullanılan temiz oda mendillerimiz ve bezlerimiz, BSL ve ABSL laboratuvarlarında kontaminasyon, partikülsüz temizlik ve son hazırlık aşamaları için kullanılan çeşitli seçeneklere sahiptir. Ayrıca yine BSL ve ABSL laboratuvarları için temizlik arabaları, paspaslar (Mop) ve bezler gibi ürün grubuna sahip olan Saturix markasının da Türkiye temsilciliğini yapmaktayız. Steelco marka hava duşları, kullanıcının daha düşük seviyede kirli bir ortama girmeden önce yüzeysel kirliliği gidermek için kullanılır.